Yüksek Riskli HPV Tipleri Nelerdir?
Yüksek riskli HPV tipleri, hücrelerde kanserleşmeye neden olabilen Human Papilloma Virüsü türleridir. Bu tipler, uzun süre vücutta kalmaları ve bağışıklık sistemi tarafından temizlenememeleri durumunda rahim ağzı, vajina, vulva, penis, anüs ve orofaringeal (boğaz) bölgelerde kansere yol açabilir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre HPV tip 16 ve tip 18, rahim ağzı kanserlerinin %70’inden sorumludur. Bunun dışında HPV 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 ve 68 de yüksek riskli sınıfta yer alır. Bu tiplerin çoğu asemptomatik seyreder ve yalnızca HPV testi ile tespit edilebilir.
HPV Tip 16 ve 18 Neden En Tehlikelidir?
HPV tip 16 ve 18, rahim ağzı kanserine yol açma olasılığı en yüksek olan ve bu nedenle en tehlikeli kabul edilen iki yüksek riskli HPV türüdür.
HPV tip 16, tek başına tüm rahim ağzı kanseri vakalarının yaklaşık %50’sinden sorumludur. HPV tip 18 ise bu oranın %20’sini oluşturur. Bu iki tip, DNA düzeyinde hücre yapısını bozarak anormal hücre çoğalmasına ve zamanla malign (kötü huylu) tümörlerin oluşmasına neden olabilir. Tip 16 ayrıca anal, penis ve boğaz kanserleriyle de ilişkilidir. Bu nedenle HPV taramalarında bu iki tipe özel dikkat gösterilir ve pozitif sonuç durumunda daha sıkı takip önerilir.
Yüksek Riskli HPV Tipleri Hangi Kanserlere Yol Açar?
Yüksek riskli HPV tipleri, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere, genital ve baş-boyun bölgesi kanserlerine yol açabilir.
En yaygın ilişkilendirilen kanser türü rahim ağzı kanseridir. Bunun dışında yüksek riskli HPV tipleri; vajina, vulva, anüs, penis ve orofaringeal (boğaz, bademcik ve dil kökü) kanserlerinde de rol oynayabilir. Hem kadınlarda hem erkeklerde görülebilen bu kanserler, HPV’nin vücutta uzun süre kalması ve hücreleri dönüştürmesi sonucu gelişir. HPV kaynaklı kanserler genellikle yıllar içinde geliştiğinden, düzenli tarama ve erken tanı bu süreçte büyük fark yaratır.
Düşük Riskli ve Yüksek Riskli HPV Tipleri Arasındaki Fark Nedir?
Düşük riskli HPV tipleri genellikle siğil gibi iyi huylu lezyonlara yol açarken, yüksek riskli HPV tipleri kanser gelişimine neden olabilir.
HPV’nin 200’den fazla tipi bulunur ve bunlar risk gruplarına göre sınıflandırılır. Düşük riskli tipler arasında HPV 6 ve 11 en bilinenleridir; bu tipler çoğunlukla genital siğillere neden olur, ancak kansere dönüşme potansiyelleri yoktur. Buna karşın HPV tip 16, 18 ve benzeri yüksek riskli türler hücresel yapıyı değiştirerek zamanla kanser oluşumuna yol açabilir. Bu nedenle test sonucunda hangi tipin pozitif çıktığı, hastalık riski açısından kritik öneme sahiptir.
Türkiye’de En Sık Görülen Yüksek HPV Tipleri
Türkiye’de en sık görülen yüksek riskli HPV tipleri arasında HPV 16, 18, 31, 33 ve 52 öne çıkar.
Yapılan ulusal tarama programları ve bilimsel çalışmalara göre, HPV tip 16 ve 18, Türkiye’de tespit edilen rahim ağzı kanseri vakalarının büyük çoğunluğunu oluşturur. Bunun yanı sıra HPV 31, 33, 45, 52 ve 58 de kadınlarda sık rastlanan diğer yüksek riskli tiplerdir. Erkeklerde de HPV 16 ve 52 tiplerine daha sık rastlandığı bildirilmiştir. Bu veriler, HPV aşısı ve tarama programlarının planlanmasında yol gösterici niteliktedir.
Yüksek HPV Tipleri Nasıl Bulaşır?
Yüksek riskli HPV tipleri çoğunlukla cilt ve mukozalar arası temasla, özellikle cinsel yolla bulaşır. Vajinal, anal veya oral cinsel temas sırasında virüs kolayca geçebilir; kondom kullanımı riski azaltsa da tamamen ortadan kaldırmaz. HPV bulaşı için tam cinsel birliktelik şart değildir; ten teması da yeterlidir.
Bu nedenle virüs, aktif cinsel hayatı olan kişilerin büyük kısmında hayatlarının bir döneminde vücuda girebilir. Ortak kullanılan tıraş malzemeleri, iç çamaşırları gibi nesnelerle bulaş riski oldukça düşüktür. Enfeksiyonun belirtiler vermemesi, fark edilmeden yayılmasına neden olabilir.
Yüksek Riskli HPV Taşıyanlar Ne Yapmalı?
Yüksek riskli HPV taşıyan kişilerin, düzenli doktor kontrollerine gitmeleri ve HPV’nin yol açabileceği hücresel değişikliklerin takibini yaptırmaları gerekir.
HPV pozitif sonucu almak tek başına kanser anlamına gelmez; ancak özellikle HPV tip 16 ve 18 gibi yüksek riskli tipler tespit edildiyse, rahim ağzı (servikal) sitoloji taramaları (smear testi) ve HPV DNA testleri düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Doktor önerisine göre kolposkopi gibi ileri tetkikler gerekebilir. Bağışıklık sistemi güçlü bireylerde HPV çoğu zaman zamanla vücuttan temizlenebilir. Ancak bağışıklık zayıflığı olanlarda virüs kalıcı hale gelebilir. Psikolojik destek, doğru bilgi ve tıbbi rehberlik bu süreçte oldukça önemlidir.
HPV Testi ile Yüksek Riskli Tip Saptama
HPV testi, yüksek riskli HPV tiplerinin varlığını doğrudan tespit edebilen en güvenilir laboratuvar testidir. Bu test, rahim ağzı bölgesinden alınan örnekle, HPV virüsünün genetik materyalini analiz eder ve hangi tipin bulunduğunu kesin olarak gösterir.
Özellikle HPV tip 16 ve 18 gibi kanserle ilişkili türlerin erken teşhisi için kritik öneme sahiptir. Smear testinden farklı olarak, hücrede hasar oluşmadan virüs varlığını saptayabildiği için erken aşamada müdahale imkânı sağlar. Tarama yaşı ve sıklığı, kişinin yaşı, risk faktörleri ve test sonuçlarına göre doktor tarafından belirlenmelidir.
HPV Aşısı 4’lü, 9’lu Tipleri Ne Kadar Kapsar?
HPV aşısının 4’lü ve 9’lu versiyonları, en tehlikeli yüksek riskli tipler dahil olmak üzere birçok HPV tipine karşı koruma sağlar.
Dörtlü HPV aşısı, HPV tip 6, 11, 16 ve 18’e karşı bağışıklık oluşturur. Bu sayede hem genital siğillere hem de kanserle ilişkili tip 16 ve 18’e karşı koruma sağlar. Dokuzlu HPV aşısı ise bu dört tipe ek olarak HPV 31, 33, 45, 52 ve 58’e karşı da etkilidir. Bu kapsamlı koruma, dünya genelinde rahim ağzı kanseri riskinin %90’a kadar azaltılmasını mümkün kılar. Aşı, hem kadınlara hem erkeklere önerilir ve tercihen cinsel yaşama başlamadan önce uygulanmalıdır.
Yüksek riskli HPV tipleri, kansere neden olabilme potansiyeli taşıdıkları için toplum sağlığı açısından büyük önem taşır. HPV tip 16 ve 18 başta olmak üzere, birçok yüksek riskli tip, belirti vermeden ilerleyebilir ve yıllar sonra ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle düzenli taramalar, HPV DNA testi ve korunma yöntemleri hakkında bilinçlenmek hayati bir adımdır. HPV hakkında doğru bilgiye ulaşmak, panik yerine önlem almayı mümkün kılar.
Mavi Laboratuvarlar Grubu, yüksek riskli HPV tiplerinin tanısında uzman doktor kadrosu ve gelişmiş laboratuvar altyapısıyla yanınızdadır.
Sık Sorulan Sorular
Yüksek riskli HPV nedir?
Yüksek riskli HPV, uzun süre vücutta kaldığında hücre yapısını bozarak kansere yol açabilen HPV tiplerini ifade eder.
HPV tip 16 ve 18 ne kadar tehlikelidir?
HPV tip 16 ve 18, rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %70’inden sorumlu olduğu için en tehlikeli tiplerdir.
Yüksek riskli HPV nasıl bulaşır?
Yüksek riskli HPV tipleri genellikle cinsel temasla, nadiren de cilt-cilt temasıyla bulaşır.
HPV testi yüksek riskli tipleri gösterir mi?
Evet, HPV testi ile yüksek riskli tipler net şekilde tespit edilebilir.
Yüksek riskli HPV kaç günde geçer?
Bağışıklık sistemi güçlü kişilerde HPV genellikle 1-2 yıl içinde temizlenir; ancak kalıcı da olabilir.
Yüksek riskli HPV pozitif çıkarsa ne yapılmalı?
Pozitif sonuç durumunda düzenli kontroller, smear testi ve doktor takibi ile süreç izlenmelidir.
HPV bağışıklık sistemiyle geçer mi?
Evet, çoğu kişi HPV’yi bağışıklık sistemi sayesinde kendi kendine atlatır.
HPV kanser yapar mı?
Yüksek riskli HPV tipleri, yıllar içinde kanser gelişimine yol açabilir; özellikle rahim ağzı, anüs ve boğaz kanserlerinde.
HPV tedavisi var mı?
HPV’nin doğrudan bir tedavisi yoktur; ancak bağışıklık sistemini destekleyici takip ve riskli durumlarda medikal müdahaleler yapılır.
HPV tipleri listesi var mı?
Evet, HPV’nin 200’den fazla tipi vardır; bunlardan 14’ü yüksek riskli kabul edilir. En bilineni tip 16 ve 18’dir.
Kaynaklar
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer - CDC – Centers for Disease Control and Prevention
About HPV: Common Questions
https://www.cdc.gov/hpv/parents/questions-answers.html
HPV and Cancer
https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic_info/ - IARC – International Agency for Research on Cancer (WHO)
List of carcinogenic agents – HPV types classified as Group 1 (carcinogenic to humans)
https://monographs.iarc.who.int/list-of-classifications - Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği (TJOD)
HPV enfeksiyonları ve servikal kanser tarama rehberi
https://www.tjod.org - Sağlık Bakanlığı Türkiye HPV Tarama Programı Bilgilendirme Sayfası
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/hpv-tarama-programi
